|
BESCHIKBARE UITGAVEN FAMILIEKUNDE-DENDERMONDE
Voor meer informatie of bestellingen dient u zich te wenden tot Familiekunde Dendermonde (info@familiekunde-dendermonde.be) of via Jan Senepart, bij voorkeur schriftelijk via e-mail, of per adres : Familiekunde Dendermonde, p.a. Jan Senepart, Leeuwerikenlaan 23, 9200 Dendermonde.
Wetteren - Volkstelling 1 november 1818 Appels - Parochieregisters 1612 – 1804 (door Rony Bijl) Regesten op de wettelijke passeringen van Lebbeke 1626 – 1689 (Jozef Dauwe) Het Leenhof van Dendermonde (Willy Stevens) WETTEREN VOLKSTELLING 1 NOVEMBER 1818 Het zat er al een tijdje aan te komen, maar nu is het dan zover. Familiekunde-Dendermonde kan haar eerste bewerking van een Wetterse bron voorstellen. Meteen is duidelijk dat onze afdeling zich niet wil beperken tot de onmiddellijke omgeving van de stad Dendermonde. Meer en meer archivalische bronnen van gemeenten die historisch tot het Land van Dendermonde behoorden, zullen vroeg of laat bewerkt worden tot genealogisch en historisch verantwoorde publicaties. We zijn blij dat die eerste publicatie voor Wetteren eindelijk een feit is. Door de vriendelijke medewerking van gemeentelijk bibliothecaris-archivaris Karel Embrechts konden we na enkele voorafgaande gesprekken beschikken over het nodige materiaal om alles in goede banen te leiden. We kunnen hem dan ook niet genoeg loven voor het betoonde geduld en hopen dat toekomstige bewerkingen op een even vlotte manier kunnen gebeuren. De invoer van de gegevens werd verzorgd door Wim Decommer, Noëlla Deweirdt, Tony Drieghe en Marc Vlassenroot. Een woordje van dank voor hun moeite is hierbij zeker op zijn plaats. Het werk telt 200 pagina’s en bestaat uit drie delen. Het eerste deel is een overzichtsindex gebaseerd op de originele volkstelling. Per wijk worden de gezinnen in hun woningen weergegeven met vermelding van volgnummer, naam, voornaam, leeftijd, beroep, burgerlijke stand en eventuele bemerkingen. Deel twee is een alfabetische beroepenindex waar per beroep iedereen met naam, voornaam en volgnummer is opgenomen. Het derde deel is een alfabetische namenindex met vermelding van naam, voornaam en volgnummer. APPELS - PAROCHIEREGISTERS 1612 – 1804 (Ronny Bijl) De hier bewerkte dopen 1612 tot 1667 en huwelijken 1612 tot 1668 zijn gebaseerd op een dubbel gemaakt in 1781 van de oorspronkelijke parochieregisters. De alfabetische tafels daarentegen, verwijzen naar de originele parochieregisters en vertonen regelmatig grondige verschillen tussen de aktes van deze kopij en de tafels. Er is m.a.w. een groot verschil tussen dubbel en de tafels. Van 1 mei 1668 tot 1730, alsook van 1779 tot 1785, zijn er geen doopheffers vermeld; het zijn kopijen gemaakt op een latere datum. Ook hier zijn er regelmatig grondige verschillen met de alfabetische tafels, die alweer terug gaan op de originelen. Vermoedelijk zijn deze originelen, indien ze nog bestaan, in een dermate slechte staat zijn dat ze bijna niet meer te raadplegen zijn. In de tijd dat de kopij gemaakt is, moeten de originelen reeds in zulke slechte staat verkeerd hebben dat er regelmatig hiaten zijn: tussen 1707 en 1709 zijn er zelfs geen dopen vermeld ! Het is dus, hoe dan ook, ten zeerste aangewezen om nog andere secundaire bronnen zoals bvb. de staten van goed te raadplegen: deze bronnen kunnen immers nog aanvullende gegevens onthullen. De akten van overlijden had Ronny Bijl zelf maar ter beschikking van 1751 tot 1805, met daartussen nog een hiaat van 1779 tot 1785. Hij heeft geprobeerd deze, zo goed en kwaad mogelijk, aan te vullen met gegevens uit de alfabetische tafels. Bronnen: Parochieregisters (berustende in het stadsarchief van Dendermonde) Boek 1: Dopen & Huwelijken 1612 -1667 Boek 2: Dopen 1696 -1705, 1707 -1719 Boek 3: Huwelijken 1668 - 1797 Boek 4: Dopen 1668 - 1696, 1720 -1799 en Overlijdens 1794 - 1805 Boek 5: Dopen 1730 - 1778 en Huwelijken 1730 - 1738 Boek 6: Dopen 1751 - 1766, 1770 – 1778, Huwelijken 1751 - 1766, 1770 – 1778, Overlijdens 1751- 1766, 1770- 1778 Boek 7: Dopen 1767 – 1769, Huwelijken 1767 – 1769, Overlijdens 1767- 1769 Boek 8: Dopen 1785- 1796, Huwelijken 1785 – 1796, Overlijdens 1785- 1796 Boek 9: Dopen 1735- 1736, 1740- 1742, Huwelijken 1798 - 1804 Geraadpleegde repertoria:
REGESTEN OP DE WETTELIJKE PASSERINGEN VAN LEBBEKE 1626 – 1689 (Jozef Dauwe) In 2002 verscheen een publikatie met de regesten of de korte inhoud van de wettelijke passeringen (akten van koop en verkoop of van zakelijke zekerheidstellingen) opgetekend voor de vierschaar van Lebbeke tussen 1556 en 1579. Het jaar daarop werd door Familiekunde Dendermonde de korte inhoud van gelijkaardige akten tussen 1591 en 1625 uitgegeven. Het belang van deze bronnen, vooral voor genealogen, is genoegzaam bekend. Dit deel bevat de korte beschrijving van de akten die vervat zijn in een achttal registers en bundels van de schepenbank van Lebbeke tussen 1626 en 1680. In totaal gaat het om 1340 akten die uit die periode bewaard bleven. Het boek sluit af met een index op de plaats- en persoonsnamen. Dit moet toelaten de gezochte personen en plaatsen snel terug te vinden. Uiteraard bevatten de akten nog tal van andere zeer interessante gegevens, zoals de renten en cijnzen waarmee de goederen belast waren, enz. Dergelijke gegevens konden echter binnen het bestek van deze inventaris niet opgenomen worden. Geïnteresseerden weten dan ook dat zij voor een meer grondige studie steeds het origineel moeten raadplegen. De originele registers of losse akten zijn unieke en dikwijls zeer broze stukken die moeilijk leesbaar en dus moeilijk toegankelijk zijn. Deze publikatie, de vrucht van maandenlang geduldig nachtwerk, heeft tot doel de rijke inhoud van deze gegevensbank vast te leggen en voor de familievorser gemakkelijk toegankelijk te maken. Oprechte dank dan ook aan de directie van het Rijksarchief Beveren, waar deze dokumenten worden bewaard in het Fonds Lebbeke, Oud Archief nrs. 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54 en 55, voor de verstrekte faciliteiten.
Eenmaal de kaap van de zestig voorbij kwam voor Willy Stevens bij het genot van het pensioen een zee van tijd vrij. Een eerste verwezenlijking is deze belangrijke en integrale transcriptie in het hedendaags lettertype van het belangrijke register van het prinselijk leenhof van Dendermonde dat zich onder nr. 96 in het Rijksarchief van Beveren bevindt. Het is 27,8 cm x 42 groot en bevat niet minder dan 278 folio’s (zegge 556 pagina’s). Dit omvangrijk leenboek omvat de leenverheffingen in het Land van Dendermonde van de 16de eeuw tot 1789. “Daer syn weynige Leenhoven, schrijft rechtsgeleerde Maestertius in 1646 in zijn ‘Beschryvinge van de Stadt ende Landt van Dendermonde’ die sich soo verre verbreyden buyten ‘t gebiet, want het streckt hem tot vele dorpen van Brabant, van ‘t Burchgraefschap van Gendt, van Brugge, van Cortryck, van Aelst, van Ryssel, van Audenaerde, tot het Landt van Waes, en de vier Ambachten”. We tellen zeven heerlijkheden in het hertogdom Brabant op de rechter Scheldeoever
en negen in het graafschap Vlaanderen op de linker Scheldeoever
De betekenis van het register is polyvalent. Het is in zijn transcriptie perfect leesbaar geworden. Er zijn hiaten die door de P.C. konden ingevuld worden; wat onleesbaar werd door slijtage is tussen haken [ ] blanco gelaten. We krijgen een beter inzicht in het ingewikkeld mozaïek van de feodaliteit met haar diensten en verplichtingen aan de graaf of hertog. Het is een onuitputbare bron voor de lokale geschiedenis die een nieuw leven verkrijgt Het biedt aan de genealogen meer dan 10.000 familienamen en de plaatsnaamkunde opent nieuwe horizonten voor topografen. Een vijfvoudige index ontsluit deze enorme schatkamer. Hij vergemakkelijkt in aanzienlijke mate de toegang tot wat de lezer interesseert:
Het boek wordt voor de tolk van eigen volk een uitdaging om ons in transcriptie de overige geheimen van het leenhof van Dendermonde te bezorgen die de nummers 1101, 1102 bevatten in het fonds Chambres de comptes van het Rijksarchief te Brussel. Ze wekken ons aller aandacht: 1101 immers is het ‘Registre des Fiefs tenus et mouvant de la cour et maison de Tenremonde, faict par Hector Mamimes, hault bailly, George de le Braempt, soubz bailly et Daniel de Weechoven, receveur, è ce commis, et rapport en la Chambre des comptes a Lille par ledit Daniel, au mois d’octobre mil ii Lxxij’. En 1102 duikt nog verder in het verleden met de veelbelovende titel: ‘Registre des Fiefs et Arrière-fiefs tenus de la cour de Termonde, renouvelé en 1473’ Na deze overdadige en rijke bloei kunnen we Stevens niet meer wegdenken uit de kleine kring van de verdienstelijke veldwerkers die ons eigen verleden bekend maken. We zijn ervan overtuigd dat zijn onaflaatbare passie ons van nog meer pionierswerk in de onontgonnen schatkamer van Vlaanderens verleden zal laten genieten, want twee belangrijke ondernemingen staan reeds sedert jaren in de wachtkamer: 1. De analytische inventaris van de processen gevoerd door de Raad van Vlaanderen vanaf 1550 tot 1798, wat ongetwijfeld de kroon wordt op het werk van Stevens. Een voorsmaakje hiervan heeft hij reeds aan zijn toehoorders van zijn voordrachten geboden, in Dendermonde, Aalst, Sint-Niklaas, Oudenaarde en elders gehouden en in zijn opgemerkte bijdrage : Het Archief van de Raad van Vlaanderen : een onmisbare bron voor plaatselijke geschiedenis gepubliceert in 1998 in het Vriendenboek Luc Stockman. 2.De Geschiedenis van Hamme in het Ancien Regime, waarvan we in hogervermelde deelstudies reeds een voorsmaak hebben genoten. DE AUTEUR: Willy Stevens Als oudste uit een gezin van vijf werd Willy Stevens van kindsbeen geconfronteerd met de dagelijkse zorgen rond zijn visueel gehandicapte ouders. Het gaf hem op zeer jonge leeftijd de immense voldoening de gesloten wereld van geschreven tekens voor zijn ouders te kunnen ontcijferen en een ongekende wereld voor hen toegankelijk te maken. Na zijn handelsstudies geraakte Willy vrij spoedig in de ban van de genealogie, die hem langs moederzijde (Mariette Bocklandt) in Hamme bracht. Zijn drang naar het opzoeken van eigen wortels en het opklimmen in de maternele stamboom confronteerde Stevens met de quasi gelijkaardige moeilijkheid van oude taal en geschriften, die voor vele debuut genealogen een hinderpaal blijkt en in bepaalde gevallen zelfs het einde van alle opzoekingen betekent. Door de samenwerking in 1972 met Karel De Cock, verruimt Stevens zijn werk-domein van zijn eigen genealogie naar dat van de lokale geschiedenis van Hamme: de zolder van het gemeentehuis wordt van nu af Willy’s geliefkoosd werkterrein en weldra worden zijn opzoekingen aangevuld met gegevens uit de rijksarchieven van Gent en Brugge. Na aanvullende studies in historische methodiek aan de universiteit KULAK (Kortrijk) weet Stevens zich in korte tijd te bekwamen tot een expert in het lezen van oude manuscripten. Zijn aandacht gaat hoofdzakelijk naar het land van herkomst (Hamme) en de streek van vestiging (Knesselare). De publicaties volgen elkaar in kwaliteit en aantal op en de heemkundige tijdschriften van Aalter en Hamme hebben nooit kopij tekort. De publicatie van de ‘Indices op de parochieregisters van Hamme’, dopen (1975), huwelijken (1977) en overlijdens (1979) was niet alleen voor het Hamse gemeentearchief, maar ook voor elke genealoog, een onmisbaar en uiterst betrouwbaar naslagwerk. Als bestuurslid -en sedert 1986 voorzitter- van de Heemkundige kring ‘Arthur Verhoustraete’ van Aalter zagen met de regelmaat van een klok meerdere merkwaardige bijdragen en publicaties over lokale geschiedenis het licht. Zo werd hij lid van de Werkgroep voor Archeologie van het Meetjesland en adviserend lid van de gemeentelijke cultuurraad, m.b.t. nieuwe straatnamen en bij initiatieven rond de Erfgoeddag en Open Monumenten dag. De kroon op zijn genealogisch en geschiedkundig oeuvre is deze recente en integrale transcriptie van het uiterst belangrijke register van het prinselijk Leenhof van Dendermonde. We wensen Willy Stevens van harte geluk met deze publicatie en zijn hem bijzonder dankbaar omdat hij deze belangrijke en omvangrijke uitgave via onze afdeling wilde realiseren. Het LEENHOF van DENDERMONDE met separate index is uitgegeven in twee delen op 90 gr. luxe A4-papier met gedrukte omslag.
|
